ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE ELEKTRİKSEL KORUMA

Günümüzde ‘Üretmek’ kelimesi ülkemiz için son derece önemlidir. Ancak Sürdürülebilir Üretim ve Hızlı Üretim kavramları üretmenin ekonomik döngüsünü anlamlı kılan en önemli kalıplardır. Tesisimizde sistemlerimizin korunması kadar insanların can güvenliğinin korunmasında son derece önemlidir ve tüm koruma önlemleri yasal kanunlarla zorunluluk altına alınmaktadır. Bu yazımızda endüstriyel tesislerde sürdürebilir üretimi sağlayacak ve insan hayatının elektriksel hatalar sonucunda zararını engelleyecek sistemlerden bahsedeceğiz.

Öncelikli olarak Yılkomer’in ana iş kalemlerimiz arasında yer alan Yıldırımdan korunma konusunu masaya yatıralım. Tesisinizin üzerine ya da 2km’lik bir alanda yakınına düşecek bir yıldırım darbesi tesiste bulunan tüm elektriksel ve otomasyonel sistemlere zarar verebileceği gibi yangın çıkması sonucunda ciddi mal ve can kaybına neden olabilir. Bu nedenle tesisimizi Yıldırım darbesi karşısında mutlaka koruma altına almak zorundayız. Ülkemizde yıldırımdan korunma denince ve en sık uygulanan sistem paratoner olarak ön plana çıkıyor. Ancak bizler paratonere dayalı bir yıldırımdan korunma sistemini doğru bulmuyoruz. Yıldırımdan korunma yolları  Bkz.(https://www.yilkomer.com/yildirimdan-korunma-yollari/) araştırıldığında en doğru koruma sistemi IEC normları ışığında İzoleli Pasif Yakalama Ucu sistemi ile tasarlanan sistemler ön plana çıkıyor. Bu nedenle öncelikli olarak darbeyi yakalayıp toprağa ileten dış yıldırımlık sistemini doğru seçmemiz lazım. Tasarım için ise uzman bir mühendis tarafından keşif ve risk analizi yaptırmamız gereklidir. Eğer bu çalışmaları yapmazsak ve ezbere bir paratoner koyup geçersek çok ciddi hasarlara davetiye çıkarmış oluruz. Ülkemizde yıldırım kaynaklı birçok yangın ve bunun sonucunda can kaybı yaşanmaktadır. 2018 yılı ilk 3 ayında ülkemizde yıldırım kaynaklı 27 Kişinin hayatını kaybettiği istatistiği oldukça ciddi bir istatistiktir. Dokunma gerilimi, adım gerilimi gibi nedenlerle yıldırım darbesinin toprakta yürümesi ve insanlara zarar vermesi muhtemeldir. Özellikle endüstriyel tesislerde toprağa akan darbenin oluşturacağı adım gerilim problemine kimse odaklanmıyor. Basitçe düşünelim çatınızda aktif iyon yayan ve yıldırımı tesise davet eden bir paratoner sistemi bulunuyor. Darbe paratonere düşüp toprağa ulaşıyor ve ardından toprakta potansiyel süreklenme ve adım gerilimi kurallarına dikkat edilmediğinden dolayı o sırada dışarıda olan personeller çarpılıyor ve ölüyor. İnsan ayakları altındaki gerilim 50v u aştığında ölür. Bu nedenle Hasır ağ uygulaması yapılarak bu sorun giderilmelidir. Bunun gibi yıldırımdan korunma uygulamasında dikkat edilecek birçok nokta vardır. Eşpotansiyel kavramı, izoleli iniş sistemi kavramı, potansiyel sürekleme kavramı, spark gap kullanımı gibi insan hayatını yakından ilgilendiren bu konular önemlidir. Olası bir Yıldırım darbesi bilimsel çalışmalar sonucunda tesise zarar veremez önlenebilir. Uzay çağını yaşadığımız bu süreçte yıldırımdan korkmak ve koruma yapamamak doğru değildir. Ancak maalesef ülkemizde kurulu paratoner sistemlerinin %99 u hatalıdır sonucunda da insan ölümleri, cihaz hasarları ve yangın…

Yıldırım sonucu elektriksel hasar konusuna bakarsak karşımıza Alçak Gerilim Parafudr kullanımının önemi çıkmaktadır. Bir tesiste dış yıldırımdan korunma sistemi olsun ya da olmasın AG Parafudr sistemleri mutlaka korunmalıdır. Yıldırım darbesi 100 ns de tüm tesisteki elektriksel sistemleri, otomasyon sistemlerini, kameraları ve daha birçok sisteme zarar verebilir. Bu hasarlardan korunmak için her fabrika da ana giriş panoları ve tali panolar, Data ve Telekom hatları, Otomasyon sistemleri parafudrlarla koruma altına alınmalıdır. Alınmıyorsa yazımızın girişinde yer alan Sürdürülebilir Üretim kavramı anlamsız kalır. Siz Milyon Dolarlık tesisi 100 Dolarlık bir ürünle korumuyorsanız bu noktada bilim ve mühendislik aciz kalmaktadır.

Yıldırım darbesi dışında tesisimizdeki sistemlere şebeke kaynaklı darbeler, harmonik, ani gerilim yükselmeleri, şebeke kademe değişiklikleri, topraklama hataları, artık akımlar, toprak nötr arası gerilim problemleri zarar vermektedir. Ani gelişen tüm darbelere karşı yine AG Parafudr sistemleri ile koruma sağlayabilirsiniz. Yılkomer olarak ülke temsilciliğini yürüttüğümüz Raycap markamızın 2400 farklı ürünü bulunmaktadır. Klasik parafudrlarla tesisimizi koruma altına alabileceğimiz gibi Strikesorb teknolojisi olarak adlandırılan Dünya’nın en gelişmiş koruma sistemleri ile de tesisimizi koruma altına alabiliriz. Temel mantık olarak Tip 1+2+3,Tip 2,Tip 1+2,Tip 3 gibi ürün serilerini fabrika genelinde keşif yaparak doğru yerleşimi parafudr korumasında esas alınmasıdır. Kademeli koruma prensibleri,ürün teknolojilerinin doğru harmanlanması tesisinizi korumak için yeterlidir. Yalnız kulaktan dolma bilgiler, kendini uzman gösteren Alman firmalarının önerdiği yanlış ürünler tesisin korunması için sadece kandırmadan ibarettir. Burada bize düşen görev doğru bir araştırma, profesyonel bir keşif, doğru ürün seçimi ve mükemmel uygulamadır. Bir tesis bakım mühendisi olarak 1.görevimiz koruma elemanlarını doğru seçmektir. Eğer ki doğru seçilmezse arızalar süreksiz üretim ve gereksiz iş yükü olarak bizlere geri döner.

Sonuç olarak doğru bir yıldırımdan korunma sistem tasarımında dış yıldırımdan korunma ve iç yıldırımdan korunma sistemlerinin tasarımı ve seçimi oldukça önemlidir.

Cihazlarımızdan daha çok bir tesiste İnsan Hayatı oldukça önemlidir. Burada da Kaçak Akım Rölelerinin uygulaması Bkz. (https://www.yilkomer.com/kacak-akim-rolesi-ve-topraklama-iliskisi/)oldukça önem arz ediyor. TN sistem dışında 300ma ana giriş 30ma iç dağıtım panolarında kaçak akım rölesi uygulaması zorunludur. Sadece TN sistemlerde 300ma zorunlu olmayıp 30ma yine zorunludur.300ma yangın koruma 30ma ise insan koruma sistemi olarak ön plana çıkar.

Konu basittir. Bir noktada kaçak oldu mu devre insan üzerinden tamamlanır. Ve eşik değeri açıldığında ölürüz. Bizim amacımız devrenin insan bedeni üzerinden tamamlanmamasıdır. Kaçak akım sistemlerinin tesisi çoğu tesiste imkansız görünmektedir. Eksik altyapı, kirli toprak, aşırı harmonik ve frekans problemleri. Bu şartlarda klasik kaçak akım rölelerinin tutması imkansızdır. Sorunu dijital ayarlanabilir akıllı röle sistemleri ile aşmaktayız. Bu ürünler ile sorunları tespit edip kaçak akım tasarımını ve uygulamasını doğru yapmaktayız. Unutmayın Kaçak Akım Tutmaması diye bir problem yoktur. Problem eksik mühendisliktir. Yılkomer olarak bu noktada CONTREL firmasının ülke sorumluluğunu yürütmekteyiz.

Tesiste topraklama hataları, nötr toprak arası gerilim problemleri ve harmonik problemleride tesiste birçok olumsuz duruma yol açabilir. Tüm bunların çözümü ise profesyonel kalibrasyonlu cihazlar ve iyi bir mühendis ile elektrik tesisat kontrolü yaptırmaktadır. Yılda 1 kez yapılması zorunlu olan bu çalışma işe termal kamera yardımıyla ısınan kabloları bile tespit edebilir çıkacak yangını önceden tespit edebilirsiniz.

Bizim paralomuz Elektrik tesisatı kaynaklı yangın ve cihaz hasarı önlenebilir! Şeklindedir.

IEC 623505 Standartı kapsamında doğru yıldırımdan korunma sistem tasarımı, kaçak akım uygulamaları, AG Parafudr dizaynı, Elektrik Tesisat Kontrolü ve Elektriksel Ölçüm çalışmaları tesis güvenliği için hep 1.sırada tutulması gereken konulardır. Olumsuz durumlarda yasal olarak sorumlu olan mühendis ve müdürlerin kendilerini ve tesislerini koruma altına almak; insan hayatını öncelikli korumak için tesisinizde doğru koruma önlemlerini lütfen alın.

Yılkomer Yıldırımdan Korunma Merkezi olarak;

Ücretsiz yıldırımdan korunma keşfi ve tasarımı, AG Parafudr ürün danışmanlığı, seçimi, uygulaması;

Kaçak akım konusunda keşif ve demo kurulumu, Elektrik tesisat kontrol çalışmaları ve topraklama ölçümleri konularında ülkemizde A+ profesyonel hizmet sunmaktayız. Her zaman bizden destek alabilirsiniz.

Unutmayın Yılkomer ‘Değerlerinizi Korur!’