Güneş Santrali Sigorta Firmaları ve Bankalar Açısından Yıldırımdan Korunma Sistemleri
8 Ağustos 2015Madenlerin Yıldırım ve Aşırı Gerilimden Korunması
31 Ağustos 2015IEC 61643-12 Standartı Kapsamında Düşük Gerilimde Çalışan Sistemler İçin D Sınıfı Ag Parafudr Seçimi
D sınıfı parafudr
Ani aşırı gerilim ve yıldırım darbelerinden 5V-12V-24V-48V-75V gibi düşük gerilimlerde çalışan sistem ve ekipmanlar daha hızlı olarak etkilenmektedir. Enerji, data ve koaksiyel hatlarda düşük gerimde çalışan sistemlerde nominal gerilimin 20 katına kadar çıkabilen darbeler karşısında hemen devre dışı kalmaktadırlar. Otomasyon ve haberleşme sistemlerinde sıklıkla karşılaştığımız bu sorunlar sonucunda PLC sistemleri, kartlar, makinaların işletim sistemleri, bilgisayarlar, kameralar, güvenlik sistemleri, redresörler, haberleşme modüller, profibuslar, Telekom santralleri, modemler, yangın ihbar sistemleri gibi bir tesiste yoğun olarak bulunan sistemler devre dışı kalmaktadır.
Ana pano ve tali panolarda kullanılan B sınıfı ve C sınıfı AG Parafudrlar maalesef son noktada korunma gereksinimi duyan bu sistemler için yeterli olmamaktadır. Çünkü enerji hattını koruma aldığımız bir sistem data hattından da çok kolay darbe alabilmektedir. Bahsettiğimiz darbe türleri genellikle Yıldırım darbesi dışında gerçekleşen şebeke darbesi ve switching darbeleridir. Bu nedenle hassas koruma parafudrları (Tip 3 –D sınıfı Parafudrlar) sistem önlerinde B sınıfı ve C sınıfı ürünlerle entegre çalışacak şekilde kullanılmadırlar. Özellikle endüstriyel tesislerde akaryakıt istasyonlarında D sınıfı koruma büyük önem arz etmektedir. Ancak bir solar projesinde de enerji üretim bilgisini aktaran data hattında cat 6 tipi parafudru kullanılmaktadır.
Özellikle endüstriyel tesislerde akaryakıt istasyonlarında D sınıfı koruma büyük önem arz etmektedir.
D sınıfı parafudrlar genellikle cat5, cat6, RJ45, RS232, RS485, RJ11, POE, Koaksiyel, krone, N tipi konnektor, F tipi konnektor, priz koruyucu gibi türlere ayrılmaktadır. Bu noktada ürün seçerken risk analizi ve sistemin kablolalama ve giriş özelliklerine dikkat edilmelidir. D sınıfı ag parafudrlar sistemlere seri olarak bağlanmaktadırlar. Bu nedenle son noktada kablo hattı boyunca çift yönlü olarak kullanılmalıdırlar. Her sistemin sürekli çalışma gerilimi baz alınarak Uc Değeri belirlenmeli ve ürün seçilmelidir. Örneğin 24 v sürekli gerilimde çalışan bir sistem için Uc değeri mutlaka 24 v un %10 opsiyonlu üzerinde olmalıdır. Uc değerinin ardından dikkat etmemiz en önemli nokta Up değeridir. Ürünlerin Up Değeri dayanım sistemlerin dayanabilecekleri maksimum gerilim seviyesine göre seçilirler. Diyelim ki 3 kVluk bir darbe sistemimize yöneldi bilgisayarımızın dayanma gerelimi 0,9 kv ise Up si 0,9 ve altı olan ag parafudr seçilmelidir. Bu nedenle keşif çalışması ve doğru ürün seçimi son derece önemlidir. Aksi durumda seçilen ürünlerin işlevi yetersiz kalmaktadır.
Ülkemizde birçok yurt dışı kaynaklı firma keşif gerçekleştirmeden yanlış ürünler önermektedir bu da sistemleri risk altına sokmaktadır.
Bir diğer önemli değer ise sistemin nominal akımıdır,0,3 ma değerinde çalışan bir sistemde 20 ma de efektif bir ürün kullanımı sistemi çalıştırmaz, ya da tam dersi ise sistemi koruyamaz. Bu nedenle Inominal değer oldukça önemlidir. Ayrıca ürünlerin Imax koruma seviyeleri 8/20 ve 10/350 ms eğrilerinde dikkat edilmesi gereken değerlerdir.Bu seçim ana ve tali panoda kullanılan ürün karakteristikleriyle kademeli koruma prensibine göre belirlenebilir.Bu değerlerin yanında yukarıda bahsettiğimiz gibi sistem aktarım şeklide oldukça önemlidir. Örneğin RS 232 koruma sistemi 9 yada 25 pinli olabildiği gibi kablolu da olabilir.
D sınıfı parafudrlar genellikle zener diyot teknolojisine sahip oldukları gibi spark gap ve argon gazı içeren gaz deşarj tüpü teknolojilerine de sahiptirler.
Bu durumda soket ya da 1,5 mm2 kesitli kablo ile montajı sağlanan kablo tipli koruyucular seçilmelidir. PLC –otomasyon sistemlerinde ise ilk kurulum aşamasında 24 v klemens tipi koruyuculardan kablo aktarımı sistemin en doğru şekilde korunmasını sağlar. Bu nedenle klemens tipi parafudrlar mutlaka kurulum aşamasında kullanılmalıdır. Sürdürülebilir üretim ve yangın riskinin önüne geçmek ,makine ve kart arızalarını engellemek için D sınıfı parafudrların kullanımı önemlidir.Akım,gerilim,uygulama noktası,risk analizi değerleri etkin koruma için iyi analiz edilmelidir. D sınıfı parafudrlar genellikle zener diyot teknolojisine sahip oldukları gibi spark gap ve argon gazı içeren gaz deşarj tüpü teknolojilerine de sahiptirler. Tiplerine göre toprak hattı bağlantısı D sınıfı AG Parafudrlarda önem taşımaktadır.
Yıldırımdan Korunma Merkezi tarafından müşterilerine sağlanan ücretsiz keşif çalışmalarında tamamen sistem özelliklerine göre doğru ürün seçimine odaklanılmıştır. Yaklaşık 2500 farklı alternatif ürün arasından doğru olanı seçip uygulamak ve kesin koruma yapabilmek için IEC 61643-12 Standartı tarafımızca rehber olarak alınmaktadır.