İzolasyonu Sağlayan Yıldırım İniş İletkeni

Ülkemizde yıldırımdan korunma sistemleri  IEC 62305 standartı esas alınarak kurulmaktadır. Bu standart kafes, mesh, yakalama ucu, gergi teli gibi pasif sistemlere ışık tutmaktadır. Ülkemizde uygulamalarına rastladığımız paratoner sistemleri ise NFC 17102 standardı baz alınarak tasarlanmaktadır. Bu yazımızda standartlarda yer alan ve yıldırım deşarjını dış yıldırımlık sistemleri ile yönlendirirken üzerinde durmamız gereken çok önemli bir konuyu gündeme getirmek istiyoruz: ’İzolasyon’

Dış yıldırımlık sistemleri ile yakalanan yıldırım deşarjı toprak alana indirilirken enerji ve data hatlarına atlayabilmekte, çoğunlukla kuplaj etkileri nedeniyle ciddi zararlara yol açmaktadır. Ayrıca çıplak ve binaya yapışık olarak inişi sağlanan iletkenler yangın ve insan hayatı gibi tehlikeli sonuçlara yol açabilmektedir. Bu nedenle yıldırım deşarjını izoleli bir şekilde yapımızdan toprağa akıtmamız gerekmektedir. Bunu sağlamamız için standartlar bize 2 alternatif sunmaktadır.

• Yıldırım deşarj değerinde test edilmiş İzoleli İletken Kullanılması ()
• İlgili formüllerle binanın fiziksel özellikleri gözetilerek hesaplanabilen ‘S’ koruma mesafesinin bırakılması.

S Mesafesinin Hesaplanması

Genellikle ‘S’ koruma mesafesinin bırakılması özel izolasyonlu ürünlerle sağlanmalıdır. Ancak uygulamadaki zorluklar ve yine iletkenin çıplak olması nedeniyle dokunma riski oluşacağından ve özellikle petrol istasyonu, dolum tesisi gibi alanlarda yangın tehlikesi riski olduğundan dolayı izoleli yıldırımda deşarj iletkeninin kullanılması daha yaygın bir çözümdür.

Yıldırım ve S mesafesinin hesaplanması

S mesafesi IEC 62305 ‘e göre hesaplanmaktadır.

S mesafenin formülü

Ki: Koruma sınıfı

Kc: İniş İletkeni Sayısı

Km:kullanılan iletkenin cinsi

İzoleli İletken

İzoleli iletkenle iniş yapılan sistemler birçok açıdan ‘Güvenlik ’sağlamaktadır. Özellikle askeri tesisler, cephanelikler, GSM kuleleri, rüzgar türbinleri, güneş panelleri, dolum tesisleri, hastaneler, okullar, teknolojik binalar, metrolar gibi teknolojinin ve insanların bir küme şeklinde yaşadığı alanlarda bu konu önemle uygulanmalıdır. Dış yıldırım tasarımı ne olursa olsun ister kafes yönetim ister faraday iniş izalosyonun sağlanması, inişin simetrik olarak çift noktalardan sağlanması oldukça önem arz etmektedir. İzoleli İletken 200 kAlik darbelere kadar izolasyon sağlanmaktadır. Ülkemizde darbe ortalamasının 50 kA olduğu, güney bölgelerde de 100 kA’e kadar olduğu düşünüldüğünde bu sistemler ülkemiz için güvenlikli yıldırımdan korunma sistemlerinin oluşturulması adına önemli bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak her zaman belirtmiş olduğumuz gibi yalnız dış yıldırımlık sistemleri ile tesislerimizi koruyamayız. Yıldırımdan korunma sistemleri bir masanın 4 ayağı üzerinde durması gibidir. İç yıldırımlık sistemleri, eş potansiyel ve iyi bir topraklama sistemi ile tesis güvenliğimizi maksimum seviyeye çekmemiz gerekmektedir.

Aşağıda yer alan tabloda da  S aralığı olan olmayan ve izoleli iletken kullanılmış sistemlerin farkını görmektesiniz.

Petrol istasyonu, dolum tesisi gibi alanlarda yangın tehlikesi riski olduğundan dolayı yıldırımda izoleli deşarj iletkeninin kullanılması daha yaygın bir çözümdür.

İzoleli yıldırımdan korunma sistemi tüm ekipmanlarıyla bütün olarak uygulanmalıdır. Yalnız iletkenin montaj edilmesi sistemde zamanla aksaklıklara neden olabilmektedir. İzoleli sistem tüm ekipmanları ile korozyona uğramayan izolasyonlu ürünlerden oluşmaktadır. Sistemin uygulandığı noktalarda Yıldırım Kayıt Sistemi ile tesisten geçen darbeler kayıt altına alınmakta ve dilediğinizde sizlere rapor olarak sunulmaktadır.

Sonuç olarak Yıldırımdan Korunma sistemleri iniş iletkenleri standartlarda da belirtildiği gibi yapı ile temas yüzeylerinde izolasyonu sağlayarak yapıldığında doğru orantılı olarak istenmeyen kötü sonuçların önüne geçilmiş olacaktır.

Unutmamız gereken Yıldırımdan Korunma ve Topraklama uzman mühendisler tarafından tasarlanarak yapılması gereken sistemlerdir. Kullanılan en ufak bir kroşenin bile bu sistemin bütününde etkisi bulunmaktadır bu nedenle bu konuda ki hassasiyeti tüm sektör temsilcilerinden rica etmekteyiz.