Faraday Kafesi

Ulusal ve uluslararası standartlar çerçevesinde dış yıldırımlık sistemleri Gergi Teli Metodu, Mesh Metodu, Yuvarlanan Küre Metodu, Yakalama Ucu Metodu, Paratoner Sistemi, Faraday Kafesi  gibi isimler almaktadırlar. Bu yazımızda sistemler arasındaki farklılıklara ve Faraday Kafesinin öneminden bahsedeceğiz. Ülkemizde ve birçok ülkede yıldırımdan korunma sistemleri standartı olarak 4 bölümden oluşan  IEC 62305 standartı temel alınmaktadır. Birçok ülke bu standartı kendi diline tercüme edip yıldırımdan korunma sistemleri kriterlerini kendi ülkesinde standartlaştırmıştır. Ülkemizde de TSE EN 62305 standartı ile IEC normları güncellik kazanmıştır. IEC 62305 Standartı yapı ve tesislerin dış yıldırımlık, iç yıldırımlık, topraklama ve eş potansiyel sistem entegrasyonu ile en doğru şekilde korunacağını bildirmektedir.

Yıldırımdan korunma sistemlerinde 4lü koruma sistemleri uygulanmalıdır.

İlgili standart paratoner sistemini içermemekte ve kapsamamaktadır. Mesh Metodu, Yuvarlanan Küre Metodu ve sistemin temel elemanları olan yakalama uçları ve iletkenlerden oluşan sistemi bize önermektedir. Bu sistemlerin ortak kullanımı sonucu oluşan Faraday Kafesi yöntemi binanın risk durumu ve mühendislerin tasarımları sonucu yapılarda IEC normları ışığında kurulmaktadır. Ülkemizde Faraday Kafesi sistemine alternatif olarak Paratoner sistemleri kullanılmaktadır. IEC normlarında yer almayan paratoner sistemleri de Fransa temeli NFC 17-102 standartı baz alınarak uygulanmaktadır. Paratoner seçimi, tasarımı, kullanımı NFC17-102 standartı kapsamında yapılmaktadır.

Bir tesisin yıldırımdan korunması için öncelikle tesiste bir risk analizi yapmamız gerekmektedir. IEC normlarının işaret ettiği analiz sonucunda risk seviyesi belirlenen tesis koruma sınıfına göre tasarım tablosu baz alınarak yakalama uçlarıyla yuvarlanan küre yarıçapları doğrultusunda koruma altına alınmalıdır. Burada tesisin yanıcı ve patlayıcı madde  içerip içermediği, tesisinin önemi,yaşayan insan sayısı gibi etkenler risk faktöründe etkin katsayıları oluşturmaktadırlar. Yuvarlanan Küre Metoduna göre özel programlarda dizayn edilen küreler tesise yerleştirilerek yıldırım darbesine karşı en doğru çözüm oluşturulmuş olur.

Paratoner sistemlerinde ise durum farklıdır, tek bir sistem yine risk ve yapıdan uzaklık durumuna göre 79 ya da 97 metre yarıçaplı koruma yaptığı varsayılır. Köşe noktalara ve binanın riskli bölgelerine başka bir yakalama ucu koymadan sistem tamamlanır. Bu da ulusal ve uluslararası platformlarda bazı tartışmalara yol açmaktadır. Burada mühendisin öngörüsü ve ek önemleri önem arz eder. Her iki sistemin ortak özelliği de bir risk analizinin mutlaka yapılmasıdır.

Faraday Kafesi yıldırımdan korunmada dış yıldırımlık sistemlerinde önemli bir yer tutar.

Maliyet olarak iki sistemi karşılaştırırsak Faraday Kafesi sisteminin kurulması malzeme miktarının fazlalığı açısından daha maliyetli görünmektedir ancak bakır iletken ve pahala aparatların kullanımlası IEC 62305 standartı kapsamında zorunlu değildir. Önemli olan IEC 50164 gibi malzeme standartlarına uygun ürünlerin kullanımı ve test raporlarına sahip ürünlerin kullanımı önem arz etmektedir. Paratoner sistemi içlerinde iyon jeneratörü bulunduğu için yıldırımı çekme özelliğine sahip olabilirler, faraday sistemi ise herhangi bir iyon yaymamakta yıldırım gerçekten tesise düşecekse devreye girmektedir. Bu nedenle güneş santralleri gibi kritik öneme sahip noktalarda yıldırım darbesini yakalama ucu sistemi ile düştüğünde deşarj etmek daha uygun bir çözümdür,aynı konu yanıcı ve patlayıcı tesisler içinde geçerlidir.

Sonuç olarak Faraday kafesi de, aktif paratoner sistemi de yıldırımın insanlara ve binaya zarar vermeden toprağa aktarılması için yaygın kullanılan sistemlerdir fakat her iki sistem içinde SURGE ARRESTER-AG PARAFUDR kullanımı oldukça önemlidir. Toprağa dış yıldırımlık sistemleri ile iletilen yıldırım darbesi elektronik cihazlarımızı risk altına sokmaktadır bu nedenle parafudr sistemlerini mutlaka sistemlerimizde kullanmak zorundayız.

Tüm dış ve iç yıldırımlık sistemleri risk analizi,tasarımı ve uygulaması uzman mühendis ve montaj firmaları tarafından yapılmalıdır. Yıldırımdan Korunma Merkezi olarak bizimle ücretsiz keşif,tasarım ve ürün seçimi için iletişime geçebilirsiniz.