Haberleşme Sistemlerinde Yıldırım ve Aşırı Gerilimden Korunma

GSM haberleşme kuleleri, radyo tv vericileri , orman gözetleme kuleleri, meteoroloji istasyonları ve radarlar coğrafi konumları  itibari ile genelde en yüksek noktalarda oldukları için diğer tesislere göre yıldırım ve aşırı gerilim darbelerine maruz kalma  riskleri yüksek olan  yapılardır.

Bu yüzden bu tür yapılarda TS EN 62305 ( Yapıların Yıldırımdan Korunması Standartı) tam ve eksiksiz uygulanmalıdır.

Bu kuralları 4 ana başlık altında toplamak mümkündür.

• Dış yıldırımlık sistemi (LPS)
• İç yıldırımlık sistemleri (LEMP)
• Topraklama sistemi
• Eşpotansiyel sistem

GSM Haberleşme Kulelerinde Dış Yıldırımlık Sistemi (LPS) 

GSM Haberleşme kulelerinde TS 62305 uygun olarak Risk -1 seçilmelidir. Bu tür riskli bölgelerde Can kaybı , Hizmet kaybı, Ekonomik Kayıplar oluşmaktadır. Bu sebepten yuvarlanan küre metodu ve  Koruma açısı  metodu uygulanarak standarta uygun olarak  yıldırım yakalama çubuklarının yerleri kule üzerinden ve kulenin yan bölümünden  gelecek darbelere karşı tam ve eksiksiz konumlandırılmalıdır. Rastgele akım geçişlerini önlemek için kulenin metal yapısı ile yakalama çubuklarının bağlanma noktalarına Raycap söndürücü elemanlar konulması uygun olacaktır. Uygulama yapılmadan önce mutlaka kesit ve vaziyet projesi çizilmeli korunması  gereken tüm sistem elemanlarının koruma alanı içerisinde olduğu teyit edilmelidir. Aksi takdirde direk yıldırım darbelerinin Anten grubunun bağlı olduğu hatlarda tahribat yapması olasıdır. İndirme iletkeni konumlandırılırken iniş kroşeleri arasındaki mesafe 1 mt geçmemelidir. Alman üretici J.Pröpster tarafından dizayn edilen ve 100 kiloamper testini başarı ile geçen izoleli yakalama ucu iniş kroşeleri bu tesislerde uygulanabilir. Kule üzerindeki yakalama uçları tesbit direkleri rüzgar gücüde göz önünde bulundurularak sağlamlaştırma çalışmaları yapılmalıdır. Pasif sistemlerle Yuvarlanan küre metoduna göre dizayn edilecek sistemler bu tür tesisler için en doğru çözümdür.

Kuleler yıldırım çarpma açışından büyük risk taşırlar.

GSM Haberleşme Kulelerinde İç Yıldırımlık Sistemi (LEMP) 

Bu tesislerde  iç yıldırımlık sistemi Zone-0 Zone-1 ,Zone-2 koruma bölgelerine ayrılarak her bölgenin Yıldırım darbesi  ve Aşırı gerilim darbelerinden kablo veya toprak hatları vasıtası ile zarar görmesini iç yıldırımlık sistemleri kullanarak engelleyebiliriz. Bu sebeple Yıldırım darbesinin direk girmesi muhtemel yerlere raycap safetec, Aşırı gerilim darbelerinin oluşacağı ve korunması gereken sisteme yakın enerji panolarında Raycap Safetec Korunması gereken cihazın enerji beslemesi ,gelen anten kablolarına, CAT hatlarına ve RS portlarına Class-3 tip koruyucular takılmalıdır. Eğer istenirse tüm ürünler uyarı kontak çıkışlı olarak seçilebilir. Toprak nötr hattından gelecek darbelere karşı mutlaka özel ark sönümleme teknikli ürünler kullanılmalıdır.

GSM Haberleşme Kulelerinde Topraklama Sistemi

 GSM kulelerinin oturduğu taban bölgesindeki toprak özgül direnci ölçülmeli ve temel topraklaması ile birlikte kule hattı etrafında mümkün ise ring hattı oluşturulmalı toprak geçiş direnç değerinin 10 ohm altına düşmesi sağlanmalıdır. Ayrıca temas ve adım gerilimine karşı mutlaka toprak içinde önlem alınması gerekmektedir. Aksi takdirde kulede çalışanlar için yaralanma ve hayat kaybı riski bulunmaktadır. Toprak altında geçiş direncini artıracak bağlantılardan uzak durulmalı bu kapsamda korozyon önleyici tedbirler alınmalıdır. Dış yıldırımlık Topraklama bağlantı noktalarına test kutuları veya menholleri koyularak süreç içerinde kontrolleri sağlanmalıdır.

Yıldırımdan Korunmada yuvarlanan küre metodu

 GSM Haberleşme Kulelerinde Eş Potansiyel Sistem

Tesisde bulunan tüm koruma iletkenleri ve temel topraklama birbirine eşpotansiyel baralar ile dahil edilmeli ve böylece serbest akım geçişlerinin önüne geçilmelidir. Eşpotansiyel bağlantılar yapıldıktan sonra loop empedans  kontrolleri ve süreklilik testleri yapılmalı loop empedans kontrollerinde 1 ohm süreklilik testlerinde ise 0,2 Ohm değeri hiçbir noktada aşılmamalıdır. Dış yıldırımlık sisteminin eşpotansiyele dahil edildiği noktalara raycap safetec söndürücüler yerleştirilmelidir.

Bu tedbirlerin yanı sıra ilave alınması gereken önlemlerde vardır. Bunları şu şekilde sıralandırılabiliriz.

• Tesise gelen enerji hattı yer altında en az 80 cm derinlikte  Çelik zırhlı ve manyetik korumalı olması ayrıca mümkün olduğunca eksiz şekilde getirilmesi ve gerilim düşümü gibi ayrıca incelenmesi önemlidir.
• Enerji nakil hattının başında ve tesis giriş noktasında Class-1 grubu parafudr kullanılması uygun Şalter , sigorta ve kaçak akım koruma rölesinin kullanılması
• Darbe akımlarının daha rahat akması için TN-S şebeke sistem seçilmesi uygun olacaktır.
• Tesiste kullandığımız tüm kabloların manyetik korumalı olması bu tür yerlerde önem arz etmektedir.

 Yıldırımdan Korunma Merkezi Uzman Mühendis kadrosu tarafından uygulama öncesi tesislerinizde keşif ve risk analizi yapılabilmekte yapılacak tasarım sonucunda da en uygun sistem devreye alınacaktır.